In een recente podcast van BNR Duurzaam spraken Harm Edens en Nikki Trip met Wout Hoff over de film The Green Musketeer. Dit gaat over het levenswerk van Pieter Hoff, de vader van Wout, die een uitvinding heeft gedaan waardoor bomen met minder water kunnen groeien en de overlevingskans van kleine boompjes toeneemt. Zijn doelstelling was om 2 miljard hectare aan bomen te planten om de aarde te vergroenen. In de podcast aflevering beweert Wout Hoff dat we "op die manier alle huidige uitstoot kunnen neutraliseren".
Er zijn een aantal punten waarop dit verhaal volgens mij niet klopt, en die ligt ik hieronder toe.
Beschikbare grond
Waar komt de aanname van van 2 miljard hectare beschikbare grond vandaan? In 2015 publiceerde het World Resources Institute een "Atlas van mogelijkheden voor bebossing en landschapsherstel". Hierin identificeerden ze 2,3 miljard hectare land die beschikbaar zou zijn voor herbebossing. Er verscheen echter al dat zelfde jaar een andere studie die liet zien dat van de 2,3 miljard hectare 0,9 miljard uit savannes en grasland bestond. Dit zijn ecosystemen waar veel CO2 in de bodem wordt opgeslagen en waar van nature vaak branden plaatsvinden die het landschap intact te houden. Als je hier bomen aanplant, die vervolgens weer afbranden, schiet je daar dus niets mee op. De auteurs van deze studie noemen de bovenstaande Atlas dan ook "de globale verdeling van ecosystemen in een wereld zonder vuur".
In 2017 verscheen een andere schatting van 0,7 miljard hectare land dat geschikt is voor aanplanten van bossen.
In 2019 verscheen er weer een andere studie die afschatte dat er in totaal zo'n 0,9 miljard hectare aan grond beschikbaar is voor herbebossing. Deze studie kreeg veel kritiek (bijvoorbeeld hier en hier) en is volgens sommigen een overschatting.
Het Land Gap Report wat in 2022 verscheen, stelt dat landen in hun CO2-reductie doelstellingen gezamenlijk beslag leggen op een landoppervlak van 1,2 miljard hectare en dat voor de helft daarvan het landgebruik op die locaties moet veranderen. Dit zou grote gevolgen hebben voor inheemse bevolking en voedselproductie. De auteurs stellen dat dit niet realistisch is.
Er zit dus grote variatie in de schattingen van hoeveel land er bebost zou kunnen worden. Zomaar stellen dat er 2 miljard hectare kan worden bebost, is te kort door de bocht.
Tijd
Laten we ervan uit gaan het mogelijk is om 0,9 miljard hectare te bebossen. Dat is ongeveer drie keer de oppervlakte van India. Zo'n gigantische operatie kost natuurlijk tijd: het aankopen van grond kost tijd en het planten van bomen kost tijd. Daarnaast is het zo dat bomen pas na een paar decennia echt flink koolstof opnemen (vandaar ook de referentie naar hoge bomen in de titel). Laten we uitgaan van een enorm optimistisch scenario, waarbij we binnen 1 jaar al het benodigde land aankopen, en binnen 1 jaar alle bomen planten.
De En-ROADS simulator is ontwikkeld door de denktank Climate Interactive en MIT Sloan Sustainability initiative.
Als we nu de temperatuurstijging in het scenario zonder extra bomen (het zwarte lijntje hieronder) vergelijken met het scenario mét extra bomen (het blauwe lijntje), zien we dat die pas rond 2050 uit elkaar beginnen te lopen. En zoals je ziet, bereiken we rond 2050 al een opwarming van de aarde van zo'n 2°C boven pre-industrieel als we op de huidige weg doorgaan. De doelen uit het Parijsakkoord halen we dan dus niet meer. CO2-compensatie van bomen kan dus op de lange termijn, na 2050, een bijdrage leveren, terwijl we op de korte termijn al onze uitstoot drastisch terug moeten brengen.
Totale uitstoot
Kunnen we zoals Wout Hoff beweerde alle huidige uitstoot compenseren met het aanplanten van bomen? Ook als we een oppervlak van 0,9 miljard volplanten, is de uitstoot van de mens nog steeds zo'n 60 Gton CO2e per jaar. Dat is dus fors groter de 8 Gton die bomen maximaal op kunnen nemen.
Voordelen van bomen planten
Misschien lijkt het nu alsof ik tegen het aanplanten van bomen ben. Dat is zeker niet het geval: mits je inheemse boomsoorten aanplant in gebieden die ontbost zijn, kunnen bomen een fantastische toevoeging zijn voor de biodiversiteit. Daarnaast kunnen ze in steden helpen om de hittestress te verminderen. Ze zijn ook heel nuttig om erosie te voorkomen. Maar wat betreft het compenseren van CO2-uitstoot kunnen ze pas na decennia te groeien een beperkte bijdrage leveren. Hoge bomen vangen een beetje CO2.
Meer lezen
There aren't enough trees in the world to offset society's carbon emissions-and there will never be
The Magical Thinking of McCarthy’s Trillion-Tree Plan to Solve Climate Change
Bad Science: planting frenzy misses the grasslands for the trees